مقایسه روش تحقیق کمی و کیفی

مقایسه روش تحقیق کمی و کیفی (دکترمصطفی زاده)

برخی محققان، این دو رویکرد را به طور اساسی متفاوت و متعارض از یکدیگر معرفی می‌کنند. دیدگاه‌هایی که این دو رویکرد را مقابل، متعارض تصور می‌کنند، به پیش‌فرض‌های پارادایمی این رویکردها رجوع دارند که بر اساس آنها جای هیچ گونه همسازی بین آنان وجود ندارد.

برخی نویسندگان دیگر معتقدند که این دو از خاستگاه یکسانی برخوردارند . در دیدگاه آنان روش‌های کمی ساده‌سازی‌هایی از روش‌های کیفی هستند. به هر صورت رویکردهای کمی و کیفی تحقیق با برخورداری از مبانی پارادایمی متفاوت، در روش‌شناسی تحقیق نیز متفاوت‌اند.

در زیر ۵ جدول را که به درک تفاوتها وتشابهات روشهای تحقیق کمی وکیفی کمک میکنند را آورده ام .

                                    جدول 1.ویژگی‌های رویکرد کمی و کیفی تحقیق

کمی	کیفی
عینی	ذهنی
سوالات تحقیق: به چه میزان؟ به چه میزان و شدت رابطه	سوالات تحقیق: چه؟ چرا؟
علم سخت	علم نرم
ادبیات تحقیق باید در مراحل اولیه مطالعه انجام شود.	ادبیات تحقیق ممکن است در طول پیشرفت مطالعه یا بعد از آن انجام شود.
آزمون نظریه	توسعه نظریه
تک واقعیتی: تمرکز، باریک ودقیق است.	واقعیت چند گانه: تمرکز، پیچیده و وسیع است.
حقایق خالی از ارزش و غیر متعصبانه است.	حقایق متکی بر ارزش است که تعصب و تمایل انسانی را به همراه دارد.
کاهش دادن، کنترل کردن و دقیق بودن	کشف کردن، توصیف کردن و فهمیدن تفسیر سهیم شده (مشترک)
قابل اندازه‌گیری	تفسیری
مکانیکی: اجزا معادل کل هستند.	ارگانیکی: کل بیش از اجزاست.
گزارش تحلیل‌های آماری	گزارش تفسیر و اظهارات غنی و پرمایه
عناصر اساسی تحلیل، اعداد و ارقام هستند.	عناصر اساسی تحلیل، کلمات و عقاید هستند.
سوژه	مشارکت کننده
آزادی بستر (زمینه)	وابستگی بستر (زمینه)
فرضیات	سوالات تحقیق
استدلال، منطقی و قیاسی است	استدلال، دیالکتیکی، و استقرائی است.
ارائه رابطه همبستگی و روابط علی	توصیف معانی
استفاده از ابزارهای و تکنیک‌های سنجش	استفاده از مشاهده و ارتباطات
به دنبال تعمیم	به دنبال موارد منحصر به فرد
تعمیم‌ها در راستای تبیین و پیش‌بینی هستند	توسعه الگوها و تئوری‌ها برای فهمیدن است
کنترل بستر (زمینه) مورد مطالعه (نتیجه‌مدار)	رویکردی انعطاف‌پذیر: اصالت شرایط طبیعی بستر مورد مطالعه (فرایند مدار)
اهمیت حجم نمونه	حجم نمونه مهم نیست، غنی و پرمایه بودن اطلاعات نمونه مهم است.

                                  جدول 2. مشخصات تحقیق کمی و کیفی

موارد مقایسه	تحقیق کمی	تحقیق کیفی
تمرکز تحقیق	کمیت (چقدر، چه میزان)	کیفیت (ماهیت، ذات)
ریشه‌های فلسفی	اثبات‌گرایی، تجربه‌گرایی منطقی	پدیدارشناسی، کنش متقابل نمادی

                                 جدول 3. تفاوت‌های بین تحقیق کمی و کیفی

کمی	کیفی
آزمون فرضیاتی که محقق با آنها شروع به تحقیق می‌کند.	تسخیر و کشف معنای داده‌ها هنگامی که محقق در آنها غوطه‌ور شده است.
مفاهیم به شکل متغیرهای متمایز و مشخص از همدیگرند.	مفاهیم به صورت تم‌ها، مضامین و مشترکات با معنا هستند.
سنجه‌ها به صور منظم قبل از گردآوری داده‌ها ساخته و استاندارد می‌شوند.	سنجه‌ها در حالت کلی ساخته می‌شوند و غالباً نسبت به محیط تحقیق خاص ویژه هستند.
داده‌ها به شکل اعداد و برگرفته از سنجش و اندازه‌گیری دقیق هستند.	داده‌ها به شکل کلمات و برگرفته از اسناد، مشاهدات ودست نوشته‌ها هستند.
نظریه اساساً علی و قیاسی است.	نظریه می‌تواند علی و غیر علی باشد که غالباً استقرائی است.
فرآیندهای تحقیق استاندارد است و تکرار آن مسلم فرض می‌شود.	فرایندهای تحقیق خاص هستند و تکرار آن بسیار نادر است.
تحلیل با به کارگیری آمارها، جداول یا نمودارها انجام می‌شود و این موارد با فرضیات مرتبط می‌شود.	تحلیل با استنباط تم ها با مشترکات با معنا و گرفته از شواهد به سازماندهی آنها برای ارایه یک تصویر منسجم و با معنا از واقعیت ادامه می‌یابد.

                                        جدول4. مقایسه بین وظایف محققان کمی و کیفی

کمی	کیفی
1. فرض می‌گیرند که واقعیت اجتماعی بر حسب زمان و موقعیت‌ها ثابت است.	1. فرض می‌گیرند که واقعیت‌های اجتماعی وابسته به شرایط و موقعیت‌های محلی هستند.
2. نگاه آنان به روابط علی بین پدیده‌های اجتماعی مکانیکی است.	2 در تبیین روابط علی بین پدیده‌های اجتماعی، نقش اساسی به نیت و مقصود انسان می‌دهند.
3. بین خود و مشارکت کنندگان  قائل به فاصله‌ای معین و ملموس هستند.	3. با مشارکت کنندگان در پژوهش شخصاً ارتباط برقرار می‌کنند، به نحوی که با همدلی بی‌طرفانه به دیدگاه‌های آنان دست یابند.
4. جامعه آماری یا نمونه نماینده آن جامعه را مطالعه می‌کنند.	4. نمونه‌های محدود ولی با اطلاعات زیاد و غنی را مطالعه می‌کنند.
5. رفتار انسان را در موقعیت طبیعی یا تخصص مطالعه می‌کنند.	5. اعمال و کنش‌های انسان را صرفاً در موقعیت طبیعی مطالعه می‌کنند.
6. در مطالعه به رفتارها و پدیده‌های قابل مشاهده توجه دارند.	6. در مطالعه به معانی و مفاهیم مورد نظر شرکت‌کنندگان توجه دارند.
7. در نزد آنان، اصالت به متغیرها در واقعیت اجتماعی است.	7. به مشاهدات کل گرایانه از زمینه اجتماعی می پردازند که کنش‌های اجتماعی در آن رخ می‌دهند.
8. از نظریه‌های پیش پنداشته استفاده می‌کنند تا بر اساس آنها به جمع‌آوری اطلاعات بپردازند.	8. بعد از جمع‌آوری اطلاعات، نظریه‌هایی را کشف می‌کنند.
9. از داده های عددی استفاده می‌کنند.	9. از داده‌های کلامی، نوشتاری و تصویری استفاده می‌کنند.
10. از روش‌های آماری برای تحلیل داده‌ها استفاده می‌کنند.	10. از استقرای تحلیلی برای تحلیل داده‌ها استفاده می‌کنند.

                              جدول 5. مقایسه عناصر اساسی در تحقیقات کمی و کیفی

عناصر	کمی	کیفی
1. نقش محقق	جدا و ناظر در میدان تحقیق، استفاده از ابزار جمع‌آوری اطلاعات	غوطه‌ور در میدان تحقیق، جزئی از تحقیق، ابزار جمع‌آوری اطلاعات
2. رابطه بین محقق و مورد مطالعه	دور	نزدیک
3. موضوع محقق در قبال مورد مطالعه	بیگانه	همدلی و آشنایی
4. رابطه بین نظریه و تحقیق	تأیید یا ابطال	ظهور یابنده
5. راهبرد تحقیق	ساختارمند	غیرساختارمند
6. دامنه یافته ها	عام‌گرایی	تفریدی
7. تصویر واقعیت اجتماعی	ایستا و خارجی نسبت به کنش‌گر	فرآیندی و ساخته دست کنش‌گر
8. ماهیت داده‌ها	سطحی، ساخته یافته با روایی بالا	پرمایه و عمیق
9. هدف تحلیل داده‌ها	آزمون نظریه	نظریه سازی
10. طرح تحقیق	قبل از جمع‌آوری اطلاعات طراحی می‌شود.	با انجام تحقیق ظهور می یابد.
11. اهداف	کنترل و پیش‌بینی	فهم، توصیف و کشف
12. پارادایم	اثباتی	تفسیری- انتقادی
13. تمرکز	کمیت (چه مقدار)	کیفیت (ماهیت)
14. نمونه	وسیع- تصادفی- نمایانگر	محدود، هدفمند و انتخابی
15. جمع‌آوری داده‌ها	مقیاس‌ها، آزمون‌ها و پیمایش	مصاحبه، مشاهده و گزارش‌های میدان
16. تحلیل داده‌ها	منظم – آماری	مقولات، مفاهیم