• پژوهش زمانی کامل است که نتایج آن در اختیار جامعه علمی گذارده شود.
• به سخن دیگر ، اگر پژوهشگر نتواند یافته های پژوهش و نتایج اقدامات علمی خود را در اختیار سایر پژوهشگران و علاقه مندان قرار دهد ، پژوهش او هر اندازه هم مهم باشد به پیشرفت علم کمکی نخواهد کرد .
• در واقع مثل این است که اصلاً پژوهشی انجام نگرفته است . بنا به گفته مک برنی (1990) ، “ علم یک فعالیت اجتماعی است و از طریق مشارکت همگانی و به هم پیوستن دانش فراهم آمده از سوی فرد فرد دانشمندان رشد و گسترش می یابد “ (ص269)
یا به تعبیر آریان پور (1345) :
• حقیقت پژوهی به عنوان نمودی اجتماعی تنها مشتمل بر دریافت حقیقت ها نیست ، بلکه مستلزم انتقال حقیقت ها نیز هست ……کمال تحقیق در این است که نوشته شود و از این مهمتر ، خوانده شود . به راستی تحقیق به دو کس نیازمند است : آن کس که حقیقتی را فرا می دهد و آن که حقیقت را فرا می گیرد (ص40).
• پس از انجام دادن پژوهش و گردآوری تعدادی یافتة علمی و بایگانی کردن آنها هیچ گونه خدمتی به پیشرفت علم نمی شود.
• دانشمند باید یافته های پژوهشی خود را به رشته تحریر درآورد و آنها را به نحو مقتضی در اختیار علاقه مندان بگذارد.
• همان گونه که پژوهشگر ، پیش از اقدام به پژوهش ، نیاز دارد از کوششهای علمی سایر پژوهشگران در رشتة مورد علاقه اش آگاه شود تا بتواند برنامة کار پژوهشی خود را با نتایج اقدامات آنان و پیشرفتهای علمی هماهنگ نماید .
• دیگران نیز باید بتوانند به یافته های پژوهشی او دسترسی پیدا کنند تا با استفاده از آنها فعالیتهای علمی خود را سامان دهند . گذشته از اینها ، یافته های علمی پراکنده و غیر قابل دسترس به خودی خود علم به حساب نمی آیند ، بلکه باید در اختیار سایر پژوهشگران و صاحب نظران قرار گیرند تا بتوانند بر پایة آن یافته ها نظریه های علمی را که ستونهای استوار معرفت علمی به حساب می آیند بنا نهند .
• همة اینها مستلزم آن است که پژوهشگران نتایج پژوهشهای خود را سازمان دهند و آنها را به نحوی که قابل استفادة جامعة علمی باشد به رشته تحریر درآورده ، انتشار دهند .
• هدف نگارش مقاله
• هدف از هر نوشته علمی ، از جمله مقاله ، همان هدف سایر نوشته هاست ؛ یعنی انتقال یک پیام به طور آشکار ، با رعایت اصل ایجاز ، و با سبکی روان و جذاب . از آنجا که گزارش پژوهشهای علمی غالبأ در مجله های تخصص به چاپ می رسد و این مجله ها برای هر گزارش علمی صفحات محدودی اختصاص می دهند ، رعایت اصل اختصار یا ایجاز مهمترین ویژگی نگارش مقاله علمی است.
• بنابراین ، هدف نگارش مقاله ایجاد ارتباط بین دانشمندان رشته های مختلف علوم و آگاهی یافتن پژوهشگران از یافته های علمی یگدیگر است .
• روشهای ارائه مقالات علمی
• چاپ در مجلات علمی
• ارائه به همایشها و سمینارهای معتبر علمی
• انواع مجلات علمی(scientific journals)
• مجلات مندرج در لیست ISI.
• مجلات علمی-تخصصی
• مجلات علمی-ترویجی
• مجلات علمی-عمومی
• انواع سمینارها
• بین اللملی
• ملی
• منطقه ای
• استانی
• داخلی
• بخشهای مختلف یک مقاله علمی
• : (1 عنوان
• (2 مولف و سازمانی که به آن وابسته است .
• (3 چکید ه
• (4 مقدمه
• (5 روش
• (6 نتایج
• (7 بحث
• (8 مراجع و ماخذ
• عنوان مقاله
• عنوان مقاله باید مفهوم اصلی پژوهش را نشان دهد . به سخن دیگر ، عنوان باید به طور خلاصه مضمون اصلی پژوهش و متغیرها یا مسائل نظری مورد پژوهش و رابطة بین آنها را نشان دهد . مثالی از یک عنوان خوب این است : “ تأثیر تغییر شکل حروف بر سرعت خواندن “.
• همچنین عنوان پژوهشنامه باید جذاب باشد . به تعبیر دیگر ، عنوان باید به گونه ای انتخاب شود که نظر خوانندگان را که معمولاً ابتدا فهرست عناوین تحقیقات مندرج در یک مجله علمی را می خوانند به خود جلب نماید . از ویژگیهای دیگر عنوانهای خوب کوتاه و گویا بودن آنهاست.
• در کتاب راهنمای انتشارات انجمن روانشناسی آمریکا ( انجمن روانشناسی آمریکا ، 1994) تعداد کلماتی که برای عنوان پژوهشنامه پیشنهاد شده 10 تا 12 کلمه است.
• مولف و سازمانی که به آن وابسته است
• در صفحه عنوان پژوهشنامه ، به دنبال عنوان پژوهش ، نام مؤلف یا مؤلفان ذکر می شود و در زیر آن نام مؤسسه مثلاً دانشکده یا دانشگاهی که هر یک از مؤلفان یا پژوهشگران در آن مشغول به کار می آید .
• چکیده
• در آغاز مقاله خلاصه ای بسیار فشرده از مراحل و نتایج پژوهش آورده می شود که چکیده نام دارد .
• چکیده به خواننده کمک می کند تا به سرعت از محتوی پژوهشنامه آگاه گردد. غالب خوانندگان ابتدا چکیدة یک پژوهشنامه را مطالعه می کنند و بر اساس محتوای چکیده تصمیم می گیرند که به خواندن متن ادامه بدهند یا نه . بنابراین ، سعی کنید چکیده را گیرا بنویسید و در آن نکات اصلی پژوهش را منظور نمایید .
• در نوشتن چکیده نکات زیر را در نظر بگیرید :
• از ذکر مطالبی که در متن پژوهشنامه توضیح نداده اید خوداری نمایید .
• نقل قول مستقیم نکنید ، بلکه مطالب دیگران را به زبان خودتان خلاصه نمایید .
• اصطلاحات مهم و کلیدی را در چکیده بیاورید.
• برای شماره ها از ارقام استفاده کنید ، مثلاً به جای دوازده بنویسید 12.
• فقط گزارش کنید . ارزشیابی و نقد و اظهار نظر نکنید . این موارد را در متن پژوهشنامه انجام دهید .
• در نوشتن مطالب از زمان گذشته استفاده کنید.
• انواع مقاله های علمی
• مقاله ها به طور کلی به دو نوع اند:
• (1) مقالات مطالعات تجربی(original)
• (2) مقالات نظری یا مرور و بازنگری پژوهشهای مختلف . پژوهشهای دستة دوم در زبان فارسی غالباً به پژوهشهای کتابخانه ای شناخته شد ه اند .
• مقالات پژوهشهای تجربی
• راهنمای انتشارات انجمن روانشناسی آمریکا برای چکیدة گزارش پژوهشهای تجربی 100 تا 120 کلمه پیشنهاد شده است.
• مقالات پژوهشهای تجربی
• در چکیدة گزارش پژوهشهای تجربی نکات زیر را بنویسید :
• مسئلة مورد پژوهش ، حتی المقدور در یک جمله
• آزمودنیها با ذکر ویژگیهای ضروری ، مانند تعداد ، نوع ، جنس ، و مانند اینها
• روش آزمایشی ، شامل ابزارها و دستگاهها ، شیوة جمع آوری داده ها ، نام آزمون آماری ، و سایر موارد ضروری
• یافته ها ، شامل سطح معنی داری آماری
• نتایج و کاربرد ها
• چکیدة مقالات نظری
• در چکیدة مقالات نظری یا مرور و بازنگری ( پژوهشهای کتابخانه ای ) نکات زیر را بنویسید :
• موضوع مقاله ، در یک جمله
• هدف ، تز، و مفهوم اصلی مقاله
• دامنة پژوهش ، یعنی اینکه تمامی پژوهشهای مربوط به موضوع مورد بازنگری قرار گرفته اند یا تنها بخش معینی از پژوهشها ، مثلاً آنهایی که از یک زمان مشخص به بعد انجام شده اند ، مورد بازنگری قرار گرفته اند .
• منابع مورد استفاده ( مثلاً مشاهدات شخصی یا آثار مکتوب )
• نتیجه گیری
• مقدمه مقاله
• بلافاصله پس از چکیدة مقاله بخش مقدمه یا معرفی آغاز می شود. در این بخش موارد زیر منظور می شوند :
• 1- هدف پژوهش
• 2- مسئله مورد پژوهش
• 3- فرضیه یا فرضیه ها
• 4- جایگاه مسئلة مورد پژوهش در رابطه با پژوهشهای مربوط به آن.
• در معرفی یا مقدمه مقاله موارد بالا را باید در دو یا سه پاراگراف به صورت فشرده و منسجم توضیح داد و تصویر روشنی از آنچه در پژوهش انجام گرفته است و دلایل توجیهی آن را در اختیار خوانندگان گذاشت.
• در مقدمه مقاله سوابق و پیشینه موضوع مورد بررسی قرار میگیرند.
• در مقالات تحقیقات تجربی بحث مفصل تاریخ مسئله ضروری نیست.
• در تحقیقات کتابخانه ای میتوان به تاریخچه و جنبه های کلی تر موضوع پرداخت.
• در معرفی تحقیقات دیگران خلاصه های آنها را موزائیک وار کنار هم قرار ندهید.
• تحقیقات را بایکدیگر تلفیق کنید و درارتباط با یکدیگر مورد بحث و برر سی قرار دهید.
• نوعی تداوم منطقی بین تحقیقات گذشته و جاری برقرار نمایید.
• از کل بحث یک نتیجه گیری در رابطه با موضوع تحقیق به عمل آورید و آن را به موضوع خودتان ربط دهید.
• روش
• در این بخش از مقاله روش جمع آوری و تحلیل داده ها و نحوه اجرای پژوهش معرفی می شوند . از آنجا که خوانندگان پژوهشنامه از طریق خواندن این بخش با نحوة انجام پژوهش آشنا می شوند ، لازم است تمامی اجزای ضروری به طور خلاصه در اینجا نوشته شوند .
• در واقع بخش روش دو هدف را دنبال می کند:
• (1) پژوهشگران دیگر با مطالعة این بخش ، اگر بخواهند ، بتوانند آن پژوهش را به دقت و با رعایت کلیة جزییات تکرار کنند.
• (2) خوانندگان قادر باشند ، از طریق مقایسة نتایج پژوهش با بخش روش ، اعتبار نتایج را مورد داوری قرار دهند . بنابراین ، لازم است تمامی مراحل و اجزای ضروری روش پژوهش در این قسمت آورده شوند . با این حال ، حداقل اطلاعات ضروری کفایت می کند و از دادن توضیحات اضافی باید خوداری کرد
• روش قلب مقاله علمی است.
• روش از چند بخش فرعی درمقاله های تحقیقات تجربی تشکیل می شود:
• 1-آزمودنیها یا شرکت کنندگان
• 2-وسیله و ابزار
• 3- شیوه اجرا
• 4-طرح تحقیق
• آزمودنیها یا شرکت کنندگان
• در این قسمت تعداد افراد شرکت کننده در تحقیق ،جنس و سن و سایر اطلاعات ضروری نوشته می شوند.
• روش نمونه گیری ذکر میشود.
• چنانچه آزمودنیها به چند گروه تقسیم میشوند،تعداد آنها ذکر میشوند.
• وسیله و ابزار
• در این قسمت ابزارها یا وسایل تحقیق معرفی می گردند.
• اگر وسیله مورد استفاده یک ابزار استاندارد وشناخته شده است،ذکر نام آنها کفایت میکند.
• اگر وسیله مورد استفاده شناخته شده نیست و محقق ساخته است باید در باره چگونگی تهیه آن توضیح داد.
• گزارش روایی(validity)و پایایی(Reliability)پرسشنامه وآزمونها الزامی است.
• شیوه اجرا(Procedure)
• تمام مراحل اجرای تحقیق به طور خلاصه وصف میشود.
• نحوه تشکیل گروههای مختلف آزمایشی و گواه ،دستورالعملهایی که به آزمودنیها داده شده،
• طریق اعمال متغیر مستقل
• روش ثبت متغیر وابسته
• تعریف متغیرها
• طرح تحقیق
• گاهی به جای عنوان شیوه اجرا، شیوه اجرا و طرح تحقیق را می نو یسند.
• طرح تحقیق به نقشه کار محقق گفته میشود.
• هدف طرح تحقیق جداسازی و مطالعه تاثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته است.
• نتایج(Results )
• در بخش نتایج یا یافته ها ، توصیف کلامی مختصر و مفیدی از آنچه به دست آمده است ارائه می شود . همچنین اگر از آمار برای تحلیل و تفسیر نتایج استفاده شده است اطلاعات آماری لازم نیز گزارش می شوند . معمولاً در پژوهشهای آزمایشی هم از آمار توصیفی استفاده می شود و هم از آمار استنباطی
• در ارائه یافته ها و نتایج ذکر این نکته که کدام فرضیه رد و کدامیک تایید نشدهاند الزامی است.
• در باره یافته ها بحث نکنید.
• نتایج را با استفاده جدول وشکل نشان دهید.
• استفاده ازجدول وشکل در صورتی مجاز است که خواننده را در فهم نتایج کمک کند.
• در متن مقاله به تمامی شکل ها و جدول ها اشاره نمایید واز آنها به عنوان توضیحات تکمیلی متن استفاده کنید.
• هرگز سعی نکنید که شکل یا جدول را به جای توضیحات متن مورد استفاده قرار دهید.
• شکل ها و جدول ها را شماره گذاری کنید.
• شماره و توضیحات در بالا آنها می آیند.
• بحث(Discussion)
• گاهی به آن بحث و نتیجه گیری می گویند.
• یافته ها و نتایج تبیین و تفسیر میشوندو با ادبیات مربوط به موضوع تحقیق مربوط میشوند.
• در این بخش لازم شباهتها و تفاوتهای بین نتایج تحقیق با تحقیق های قبلی روشن گردند.
• بخش بحث کل مقاله را به هم مرتبط میکند.
• در تنظیم این قسمت سعی شود نتایج با توجه به نظریه های موجود تبیین گردند.
• دانش پاکنده، به خودی خود ،بی ارزش است. علم از دانش نظامدار درست مشود، وشالوده هرنظام را نظریه ها می سازند. در هنگام تهیه بخش بحث باد سعی کرد مطالب به گونه ای تهیه کرد که به این سوالات پاسخ دهند:
• 1- تحقیق من جه کمکی به پیشبرد علم کرده است.؟
• 2-تحقیق من در حل مسئله ای که در بخش مقدمه مطرح شده چه کمکی کردهاست؟
• 3-چه نتیجه گیریها و تلویحات نظری از تحقیق من قابل استخراج است.؟
• در این بخش ابتدا خلاصه ای از یافته های تحقیق ارائه می شود.بعد اشاره میشود یافته های تحقیق فرضیه ها را تایید کرده یا نکرده است. سپس این یافته ها به یا فته های سایر تحقیق ها و نظر یه های مربوط پیوند میابند.
• سپس کمکی به گسترش دانش زمینه مورد نظر کرده است ذکر میشود.
• زمینه های کاربرد احتمالی
• مشکلات و نقاط ضعف تحقیق
• پیشنهادات بای کسانی که میخواهند در آینده کار کنند.
• مراجع
• بخش مراجع پژوهشنامه فهرست اسناد مربوط به مطالبی را که در متن به آنها اشاره شده است شامل می شود . نقش فهرست مراجع پیوند دادن پژوهش با ادبیات پژوهشی مربوط به آن است . دقت کنید که تمامی مراجع و مأخذ ی را که در متن به آنها استناد کرده و یا مورد استفاده قرار داده اید در فهرست مراجع بیاورید .
• از سوی دیگر ، در داخل متن به تمامی موارد مندرج در فهرست مراجع نیز استناد کنید . به سخن دیگر ، هیچ موردی نباید در فهرست مراجع بیاید که متن پژوهشنامه به آن اشاره نشده باشد ، و هر اثری که در متن پژوهشنامه به آن اشاره یا استناد شده است نیز باید در فهرست مراجع ذکر شود .
• شیو ه های استناد کردن
• استناد کردن یا سند آوردن از مهمترین و در عین حال پیچیده ترین موارد تهیة هر گونه نوشتة علمی به ویژه پژوهشنامه است . منظور از استناد این است که نویسنده چگونگی استفاده از اندیشه های دیگران را به خواننده معرفی نماید . نخستین مطلبی که در این باره باید مشخص شود این است که چیزی باید مستند شود.
• مک برنی ( 1990 ) موارد استناد را به شرح زیر بیان داشته است:
• اندیشه هایی را که به دیگران تعلق دارند مشخص کنید و با ذکر مأخذ نشان دهید که از آن چه کسانی هستند .
• هر زمان که افکار اندیشه های شما با چارچوب فکری کسان دیگری همخوانی دارند با ذکر منبع موارد را مشخص کنید .
• هر زمان که نظریه ، روش ، یا داده ای را مورد بحث قرار می دهید منبع آن را ذکر کنید تا اگر خواننده خواست اطلاغات بیشتری دربارة آن کسب نماید بدانید که به کجا مراجعه کند.
• اما لازم نیست مطالبی را که برای خوانندگان دانش عمومی به حساب می آیند مستند سازید . برای نمونه ، اشاره به شرطی سازی پاولفی یا نظریة فروید ذکر منبع ضروری نیست . با این حال ، اگر از یکی از منابع پاولف یا فروید مطلبی را عیناً نقل می کنید در آن صورت ذکر منبع الزامی است .
• تنها در صورتی باید به اثر یا آثاری استناد کنید که به آنها دسترسی مستقیم داشته باشید . اما اگر ناچار شدید مطلبی را از کسی نقل کنید یا مورد استناد قرار دهید که در منبع کس دیگری آمده و خودتان دسترسی مستقیم به اصل اثر ندارید ، باید صراحتاً مشخص کنید که آن مطلب را از یک منبع دست دوم گرفته اید.
• موارد مختلف استناد
• از آنجا که منابع و ماخذ مورد استناد آثار عملی گوناگون اند ، موارد مختلف استناد نیز بسیار متنوع هستند. ما در این بخش شیو ه های مختلف استناد کردن را توضیح می دهیم:
• یک اثر دارای یک مؤلف : وقتی که به یک اثر دارای تنها یک مؤلف استناد می کنید . مام و نام خانوادگی صاحب اثر و سال انتشار اثر را رذکر نمایید . نام و نام خانوادگی صاحب اثر باید بدون القاب آقا ، خانم ، مهندس ، پرفسور ، و غیره بیاید . وقتی نام مؤلفی که اثر او مورد استناد قرار می گیرد بخشی از جملة متن است ، تاریخ اثر او به دنبال نامش در داخل پرانتز ذکر می شود .
• در پژوهش خجسته (1370) چنین نتایجی به دست نیامد .
• اگر نام مؤلف بخشی از جمله نیست ، یعنی ذکر آن در داخل جملة متن ضرورت ندارد ، نام مؤلف و تاریخ انتشار اثر هر دو در داخل پرانتز قرار می گیرد و با علامت مکث ( ویرگول ) از هم جدا می شوند .
• در پژوهشی که به تازگی منتشر شده است ( محمدی ، 1374) شواهدی به دست آمده
• 2. یک اثر دارای دو مؤلف : وقتی به اثری که دارای دو مؤلف است استناد می کنید نام هر دو مؤلف و تاریخ انتشار اثر را ذکر نمایید .
• به نمونة زیر توجه نمایید :
• یافنه های دانا و حسینی (1365) حاکی از این
• -یک اثر دارای سه تا پنج مؤلف : وقتی به اثری که دارای سه تا پنج مؤلف است استناد می کنید ، نخستین باری که به اثر اشاره می نمایید نام تمامی مؤلفان را بیاورید ، اما در اشارات بعدی به این اثر تنها نام خانوادگی اولین مؤلف را ذکر نمایید و به دنبال آن و همکاران را هم بنویسید .
• استناد برای اولین بار :
• محمدی ، ارجمندی ، شکیبا ، اسلامی ، و صادقی ( 1370) در پژوهشی که در این باره انجام داده اند
• استناد برای بارها ی بعد :
• محمدی و همکاران (1370) در پژوهش خود
• موارد مختلف استناد
• -یک اثر دارای بیشتر از پنج مؤلف : در مواردی که مؤلفان یک اثر شش نفر یا بیشتر هستند ، تنها نام خانوادگی اولین مؤلف ذکر می شود و به دنبال آن و همکاران و سپس تاریخ انتشار اثر می آید . در اشارات بعدی به همین اثر فهمین روال ادامه می یابد . (دقت کنید که در فهرست مراجع نام همة مؤلفان را بیاورید)
• رضوی و همکاران (1356)
• - آثاری که به نام سازمانها یا نهادها به چاپ می رسند : بعضی آثار علمی با نام شرکتها ، انجمن ها ، مؤسسات ، ادارات ، و مانند اینها انتشار می یابند . در استناد به این گونه آثار ، به جای مؤلف ، به نام سازمان یا نهاد اشاره می شود :
• مرکز اسناد و مدارک علمی ( 1362) برای اصطلاح
• در راهنمای نویسندگان و ویراستاران ( انجمن روانشناسی آمریکا ، 1994)
• در گزارشی که به تازگی انتشار یافته است ( نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ، 1374 (
• نام و نام خانوادگی مولفان یکسان:
• علاوه بر نام خانوادگی به نام کوچک هم اشاره شود:
• احمد نیک خواه(1366)و جمشید نیک خواه(1366) در بررسی های خود
• موارد مختلف استناد
• دو یا چند اثر یک مولف در یک پرانتز:
• تحقیقات حسینی(1980و1998)
• دو یا چند اثر یک مولف در یک سال:استفاده از حروف الفبا برای متما یز کردن:
• موارد مختلف استناد
• بدون مولف فقط عنوان اثر
• آثار ترجمه شده فقط نام مولف اما میتوان نام مترجم را هم آورد:
• اسکینر(1970).ترجمه سیف(1370)
• منابع دوست دوم
• فقط به منابع دست اول استناد کنید.
• در حد اعتدال استفاده کنید:
• تعریف ریس از رفتار(به نقل از 12ص )
• نقل قول مستقیم
• اگر خواستید از آثار مؤلفان دیگر یا از اثر دیگری از خودتان که قبلاً انتشار داده اید مطلبی را عیناً نقل کنید لازم است مطلب نقل شده بدون هیچ گونه دخل و تصرفی بیاورید و شمارة صفحه اثر اصلی را نیز همراه تاریخ انتشار اثر ذکر نمایید.اگر مطلب نقل شده مختصر ،یعنی کمتر از 40 کلمه است ،آن را در داخل متن بنویسید و قبل و بعد از آن علامت نقل قول ( گیومه ) بگذارید.شمارة صفحة اثری که مطلب را از آن گرفته اید به دو صورت ،مانند نمونه های زیر می تواند نوشته شود :
• « ارزشیابیهای دانشجویی بیش از آنکه نشان دهندة تغییرات محتوایی باشند نشان دهندة تغییرات روش آموزشی معلم یا طرز ارائة درس به وسیلة او هستند » ( دونکن ،1986 ، ص 77 ).
• دونکن ( 1986 ) نتایج پژوهشهای انجام شده دربارة ارزشیابی استادان به توسط دانشجویان را این گونه خلاصه کرنتایج پژوهشهای انجام شده دربارة ارزشیابی استادان به توسط دانشجویان را می توان این گونه خلاصه کرد که
• ده است که « ارزشیابیهای دانشجویی بیش از آنکه نشان دهندة تغییرات روش آموزشی معلم یا طرز ارائة درس به وسیلة او هستند » ( ص 77 ).
• چنانچه نقل قول مستقیم طولانی یعنی بیشتر از 40 کلمه باشد آن را با حاشیة بیشتر از متن و به صورت یک پاراگراف جدا بنویسید.دراین صورت ،قراردادن علامت نقل قول ( گیومه ) درآغاز و انجام مطلب نقل شده ضروری نیست.درضمن ،شمارة صفحه اثری که مطلب از آن نقل شده نیز تنها در آخر نقل قول می آید.
• به نمونة زیر توجه کنید :
• ثرندایک و هیگن ( 1979 ) دربارة رابطة بین آزمونهای استعداد و پیشرفت تحصیلی چنین نظر داده اند:
• “ باید به یاد داشت که همة آزمونهای توانایی ،صرف نظر از نامی که دارند ،تواناییهای موجود را اندازه می گیرند.ما نمی توانیم مستقیماً توانایی « ذاتی » یا « ارثی » کسی را اندازه گیری کنیم. آنچه را که ما می توانیم در فرد اندازه بگیریم توانایی او برای انجام دادن اعمال درحال حاضر است … بنابراین ،تمایز بین آزمونهای استعداد و پیشرفت تحصیلی به قصد و منظوری مربوط می شود که نتایج آزمون برای ان قصد و منظور مورد استفاده قرار می گیرد، نه به ماهیت یا محتوی آزمون” .( ص 24 )